Umowy międzynarodowe i orzecznictwo sądowe i zasady prawa

Poza charakterystyką podstawowych pięciu rodzajów aktów prawnych – tworzących wtórne źródła powszechnie obowiązującego prawa unijnego, należy także omówić znaczenie 1) umów międzynarodowych w systemie prawa UE oraz 2) zasad prawa uchwalanych w drodze orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji.

– 1) Umowy międzynarodowe. Wiele postanowień traktatu o Unii Europejskiej pozostawiają w gestii organów unijnych regulację ich wzajemnych stosunków w drodze odpowiednich umów. W drodze umów instytucje (organy) UE upraszczają realizację procedur bez konieczności wprowadzania zmian traktatowych.

W orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości spotykamy powszechne stanowisko, które z reguły uznaje skuteczność umów zawieranych na podstawie międzynarodowego prawa prywatnego z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi. Do powszechnie stosowanych umów zalicza się umowy zawierane przez państwa członkowskie UE obowiązujące na jej terytorium oraz umowy zawierane przez Unię z państwami trzecimi (spoza UE). Do ważniejszych umów z krajami trzecimi należy zaliczyć umowy o stowarzyszeniu i przygotowujące do członkostwa w UE: umowy o unii celnej i handlu oraz umowy o współpracy gospodarczej. O tym czy dana umowa będzie opublikowana w Dzienniku Urzędowym WE, jednomyślnie decyduje Rada Unii.

– 2) Orzecznictwo sądowe i zasady prawa. Głównym punktem wyjścia dla tworzenia ogólnych zasad prawa są reguły (normy) postępowania wspólne dla porządków prawnych państw członkowskich UE. Z kolei przedmiotem orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości i Sądy Pierwszej Instancji są wyłącznie akty prawne mające moc wiążącą, tj. rozporządzenia, dyrektywy i decyzje. Akty te mogą być zaskarżone do Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji przez państwa członkowskie Unii. Natomiast prawo zwyczajowe (prawo niepisane) tworzone jest przez generalne zasady przestrzegane przez każdy system prawny.