Doktryna liberalizmu gospodarczego

Liberalizm gospodarczy (inaczej leseferyzm, zfranc. laissezfaire – pozwólcie działać) to system poglądów ekonomicznych i oparty na jego zasadach typ polityki gospodarczej, których fundamentem jest całkowita neutralność państwa wobec procesów gospodarczych.

Doktryna liberalizmu gospodarczego opiera się na poglądzie, iż gospodarka rozwija się najlepiej przy pełnej swobodzie gospodarczej jednostek, bez ingerencji państwa. Człowiek, według tej doktryny, jest jednostką gospodarującą (homo oeconomicus), która kieruje się w swoim postępowaniu motywacją ekonomiczną.

W okresie II połowy XVIII wieku oraz przez wiek XIX aż do końca lat dwudziestych XX wieku polityka gospodarcza większości państw ulegała zasadniczym zmianom. Doktryna liberalizmu gospodarczego pojawiła się równolegle z krytyką państwa absolutystycznego. Była ona wyrazem dążeń burżuazji do wolności politycznej, słowa, prasy, zgromadzeń i w sferze gospodarczej oraz uzasadniała racjonalność kapitalistycznego sposobu produkcji. Głoszona idea wolności, pojmowana również jako wolność konkurencji, opierała się na rozwoju wolnego człowieka.

Idee liberalizmu znalazły wyraz w poglądach fizjokratów, których nazwa pochodzi od dwóch słów greckich: physis (natura) i kratos (władza). Fizjokraci twierdzili, iż zgodnie z zasadą racjonalnego gospodarowania porządek społeczny oparty jest na prawie natury. Byli oni reprezentowani przez F. Quesnay’a, A. Smitha, J. S. Milla, D. Ricardo i W. Humboldta. Wysunęli oni tezę o konieczności ograniczenia a nawet likwidacji reglamentacji życia gospodarczego przez państwo oraz udzielenia przedsiębiorcom pełnej swobody działania.