Geneza i rozwój publicznego prawa gospodarczego cz. II

Pod koniec XIX i na początku XX wieku w Europie zaczynają się pojawiać koncepcje stworzenia nowej dyscypliny prawa, pod nazwą „prawo gospodarcze”. Jako pierwszy propozycję taką – nie nazywając jej jeszcze wprost – przedstawił niemiecki prawnik E. Schroeder w pracy opublikowanej w 1895 r. w Lipsku. Koncepcja ta znalazła następnie szerokie rzesze zwolenników we Francji i Włoszech oraz w Hiszpanii i Niemczech. Podłożem powstania tej koncepcji była wzrastająca ingerencja państwa w stosunki regulowane przez prawo cywilne i kształtowane na podstawie dobrowolnego porozumienia stron. Narastające kryzysy ekonomiczne i konflikty klasowe powodowały zwiększającą się ingerencję państwa w sferę gospodarowania, zastrzeżoną dla działalności prywatnej, co w sferze prawodawstwa spowodowało powstanie nowej dyscypliny prawa.

Jednak z najszerszym oddźwiękiem spotkały się na początku lat dwudziestych XX wieku (po I wojnie światowej) prace innego niemieckiego prawnika – J. Hedemanna, który uchodzi za twórcę terminu „prawo gospodarcze”. Generalnie można stwierdzić, że terminem tym określano wówczas ogół przepisów, za pomocą których państwo ingerowało w stosunki gospodarcze regulowane głównie normami prawa cywilnego i prawa handlowego, a stanowiące niemal wyłączną domenę inicjatywy prywatnej. (Zob. za S. Włodyka w pracy: Problem prawa gospodarczego. Warszawa 1964).

Koncepcja traktowania prawa gospodarczego jako odrębnej dziedziny prawa była także popularna w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku w Związku Radzieckim, gdzie lansowano koncepcję prawa dwusektowego, tj. prawa cywilnego i prawa gospodarczego, przeciwstawiając interesy państwa interesom obywateli. Formułowano wówczas tezę, której uzasadnienie wzięto z nauk ekonomicznych, że w gospodarce uspołecznionej (socjalistycznej) nie występuje obrót towarów, lecz jedynie ruch produktów. Podkreślano, iż w gospodarce tej nie ma miejsca na sprzedaż towarów, bowiem występuje rozdzielnictwo produktów przez organy administracji państwowej, zgodnie z centralnym planem. (Szersze uwagi w tej kwestii zob. J. Wiszniewski: Prawo gospodarcze, Warszawa 1988).