Papiery imienne

Wracając do kwestii niebudzących wątpliwości, dotyczących obrotu papierami wierzycielskimi, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na postanowienia art. 921 k.c., według którego przeniesienie praw z papierów wartościowych imiennych następuje przez przelew połączony z wydaniem dokumentu.

Papiery na zlecenie: Niewątpliwie obiegowy charakter mają papiery wartościowe na zlecenie oraz na okaziciela. Wierzytelności inkorporowane w takich papierach dzielą los prawny do-kumentów, które je ucieleśniają. Ścisłe powiązanie wierzytelności z papierami war-tościowymi na zlecenie oraz na okaziciela służy głównie efektywności i zdecydowa-nemu przyspieszeniu obrotu tymi prawami. Wyraża się to m.in. w istotnym zwiększeniu ochrony praw nabywcy takich papierów w porównaniu z ochroną przysługującą cesjonariuszowi przy nabyciu papierów imiennych. Jednakże obrót papierami warto-ściowymi na zlecenie różni się od obrotu papierami wartościowymi na okaziciela.

Zgodnie z art. 921® k.c. papiery wartościowe na zlecenie legitymują osobę upo-ważnioną w dokumencie oraz każdego, na kogo prawa zostały przeniesione przez indos. Do przeniesienia wierzytelności z dokumentu na zlecenie potrzebne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosów.

Instrumentem jurydycznym obrotu wierzytelnościami z papierów wartościowych na zlecenie jest indos, który jawi się jako swoista alternatywa dla cesji (por. art. 517 § 1 k.c.).

Indos jest instytucją przede wszystkim prawa wekslowego i omówiony zostanie przy analizie obrotu wierzytelnościami wekslowymi (rozdział XVII). Ustawodawca polski zdecydował się jednak w 1990 r. wprowadzić definicję tej czynności prawnej do kodeksu cywilnego. Według art. 9219 § 2 k.c. indosem jest pisemne oświadczenie zamieszczone na papierze wartościowym na zlecenie, zawierające co najmniej podpis zbywcy, tj. indosanta, oznaczające przeniesienie praw na inną osobę, tj. indosata- riusza. Sam indos nie prowadzi jednakże do przeniesienia praw z papieru wartościowego na zlecenie – konieczne jest tu bowiem również wydanie samego dokumentu (czynność realna). Jeżeli papier na zlecenie zawiera większą liczbę indosów, to ostat-niemu nabywcy przysługuje legitymacja formalna tylko pod warunkiem istnienia nie-przerwanego szeregu indosów.

Kodeks cywilny nie reguluje szerzej skutków indosu, co zresztą zmusza do po-stawienia pytania o sensowność czynienia przez ustawodawcę z indosu instytucji prawa powszechnego, skoro wyczerpująco i wręcz modelowo uregulowano te instytucje w prawie wekslowym.