Podstawowe zagadnienia publicznego prawa gospodarczego cz. II

Ponadto prawo stanowi swoiste „minimum moralności”. Zabezpiecza przymusem państwowym te wzory postępowania, które dla społeczeństwa (danego państwa) są najważniejsze. Reguluje ono zatem tylko niektóre sfery życia społecznego: przede wszystkim zaś te, co do których istnieje społeczna zgoda, przyzwolenie (konsens).

Państwo nie może jednak dowolnie tworzyć prawa, którego treść jest uwarunkowana względami społecznymi i historycznymi. Prawo powinno zatem sprzyjać rozwojowi danego społeczeństwa i pobudzać ten rozwój. Nie powinno zaś być bierne wobec stanu życia społecznego. Stąd też nie sposób porządek prawny oderwać od wzorów pozytywnych zachowań.

Sformułowana jeszcze w starożytnym Rzymie zasada: ignorantia iuris nocet wyraża pogląd, iż nikt nie może tłumaczyć się nieznajomością prawa, albowiem brak wiedzy w tym zakresie szkodzi każdemu i nie zwalnia od obowiązku jego przestrzegania. Nie można zatem powoływać się na „ nieznajomość prawa w ochronie przed odpowiedzialnością. Obowiązek znajomości i przestrzegania prawa odnosi się więc do odpowiedzialności prawnej oraz dotyczy wiedzy podstawowej i powszechnie znanej o prawie publikowanym w dostępnych dziennikach urzędowych.

Funkcjonowanie współczesnych, wysoko zorganizowanych społeczeństw nie jest możliwe bez prawa, zaś wiedza o nim jest powinnością nie tylko prawników. Obecne ustawodawstwa, w tym również polskie, przyjmują zasadę pełnej odpowiedzialności człowieka za własne postępowanie i jego skutki, bez względu na znajomość lub nieznajomość przepisów obowiązującego prawa. Dotyczy to wszelkich form odpowiedzialności prawnej, zarówno administracyjnej, jak i cywilnej oraz karnej. Przepis art. 83 Konstytucji RP z 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483) stanowi, iż „Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej”. Prawo istnieje po to, aby je respektować.