Zasady postępowania administracyjnego to tryb i formy postępowania zmierzające do wydania aktu administracyjnego. Wydanie aktu wymaga przestrzegania pewnych formalności i rygorów i w swojej istocie przypomina postępowanie sądowe. Pozwala to w postępowaniu administracyjnym uniknąć naruszenia prawa i nadużycia władzy, utrwala praworządność. Rozróżniamy postępowanie administracyjne ogólne, obejmujące sprawy z różnych zakresów działania administracji, i postępowanie szczegółowe uregulowane odrębnymi przepisami, np. postępowanie podatkowe, postępowanie w sprawach o wykroczenia.
Kodeks postępowania administracyjnego uchwalony 14 czerwca 1960 r. (DzU z 2000 r. nr 98, poz. 1071) zawiera zasady, formy i tryb postępowania administracyjnego. Kodeks ten normuje postępowanie:
– przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji admi-nistracyjnych,
– przed innymi organami państwowymi oraz innymi podmiotami, jeżeli są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw ustalonych powyżej,
– w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej,
– w sprawach wydawania zaświadczeń (art. 1 k.p.a.).
kodeksu precyzuje podstawowe zasady postępowania
– praworządności,
– prawdy obiektywnej,
– uwzględnienia interesu społecznego i interesu obywateli,
– pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa,
– czuwania nad interesem stron i innych uczestników postępowania,
– czynnego udziału stron w postępowaniu,
– przekonywania,
– szybkości postępowania,
– nakłaniania do ugody,
– dokumentowania w formie pisemnej,
– dwuinstancyjności postępowania,
– sądowej kontroli decyzji administracyjnej.
Te ogólnie brzmiące zasady
Te ogólnie brzmiące zasady potwierdzają fakt, że administracja publiczna istnieje dla obywatela i jemu powinna służyć, jeżeli jego interesy nie są sprzeczne z interesami społecznymi.
Wszczęcie postępowania administracyjnego może nastąpić na wniosek strony lub z urzędu (art. 61 k.p.a.), tj. z inicjatywy organu administracji publicznej.