Zasada państwa demokratycznego

Nowa encyklopedia powszechna PWN (Warszawa 1995, t. 2) demokrację – słowo pochodzące z języka greckiego, określa jako ludowładztwo lub ustrój polityczny, w którym władzę sprawuje społeczeństwo. Termin ten został wprowadzony w starożytności przez greckich sofistów, a upowszechniony przez Demokryta oraz Platona i Arystotelesa. Współcześnie termin demokracja używa się w znaczeniu jako:

– władza ludu, narodu, społeczeństwa:

– forma ustroju politycznego państwa oraz

Taka też koncepcja państwa prawnego została ujęta w niemieckiej ustawie zasadniczej z 1949 r., jako zasada socjalnego państwa prawnego. Podobne rozwiązania przyjęły ówczesne konstytucje innych państw zachodnich i państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej. Zasada ta w latach dziewięćdziesiątych XX wieku została także wprowadzona do konstytucji państw Europy Środkowej i Wschodniej – stowarzyszonych z Unią Europejską. (Szersze wywody na ten temat zob. zwłaszcza w pracy zbiorowej pod red. M. Wierzbowskiego: Prawo administracyjne, Wyd. Prawnicze PWN, Warszawa 1998).

Nie ulega zatem wątpliwości, że warunkiem realizacji zasad państwa prawnego jest istnienie porządku prawnego o treści stanowiącej podstawę materialnie rozumianej praworządności. Oznacza to oparcie porządku na zasadach, które składają się na pojęcie państwa prawnego.

Katalog zasad, które tworzą konstrukcję państwa prawnego, nie ma charakteru zamkniętego, zaś dobór poszczególnych elementów jest wynikiem dokonanej przez naukę analizy. (Por. J. Oniszczuk: Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w latach 1986-1993. Warszawa 1994).