Category Papiery Wartościowe

Początki współpracy Polski z państwami tworzącymi późniejszą Unię Europejską datują się od połowy 1989 r., kiedy to w Brukseli zostało otwarte polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne. Z kolei 19 września 1989 r. w Warszawie podpisano umowę o handlu i współpracy gospodarczej. W maju 1990 r. Polska złożyła w Brukseli oficjalny wniosek o rozpoczęciu negocjacji o stowarzyszeniu ze Wspólnotami, a w czerwcu tegoż roku, jako pierwszy kraj Europy Środkowej i Wschodniej – przedstawiła projekt układu o stowarzyszeniu.

Ad 2. Kolejna zasada to zasada pierwszeństwa (prymatu) prawa unijnego nad prawem krajowym. Należy ona do jednej z dwóch fundamentalnych zasad ustawodawstwa UE. Jej sens wynika z treści wielu orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości, które stwierdzają, iż państwa członkowskie Unii dobrowolnie ograniczyły swe suwerenne prawa na rzecz nowego porządku wspólnotowego. Stąd też państwa te nie powinny podejmować działań skierowanych przeciwko przyjętemu przez siebie systemowi prawa UE.

Ponadto prawo stanowi swoiste „minimum moralności”. Zabezpiecza przymusem państwowym te wzory postępowania, które dla społeczeństwa (danego państwa) są najważniejsze. Reguluje ono zatem tylko niektóre sfery życia społecznego: przede wszystkim zaś te, co do których istnieje społeczna zgoda, przyzwolenie (konsens).

Stwierdzenie bezpośredniej skuteczności dyrektywy ma ważne znaczenie dla osób fizycznych z państw członkowskich, które mogą powoływać się na odpowiednie dyrektywy i oczekiwać, że sąd krajowy będzie interpretował wewnętrzne prawo zgodnie z treścią odnośnej dyrektywy. Jest to więc ustanowienie bezpośredniego związku tych osób z ustawodawstwem unijnym.

Wyrazem tej doktryny w praktyce gospodarczej była polityka protekcjonizmu. Polegała ona na ustalaniu niskich ceł wywozowych na towary oraz wysokich ceł przywozowych na surowce i gotowe wyroby w celu ochrony interesów własnych producentów. Oprócz tego merkantyliści twierdzili także, iż należy zachęcać do eksportu i zniechęcać do importu poprzez stosowane taryfy celne, kontyngenty, subwencje, pożyczki i zamówienia państwowe oraz zwolnienia podatkowe udzielane właścicielom fabryk, rzemieślnikom i kupcom krajowym, jako przywileje wyłączności.

W sprawie tej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości. Wyraził on opinię, iż ograniczenia swobodnego przepływu kapitału, nie mogą być zaniechane po zakończeniu fazy przejściowej. Rada Unii zaś uchwaliła dwie dyrektywy (z 11 maja 1960 r. i 24 czerwca 1988 r., które weszły w życie dopiero 1 lipca 1990 r.). W dyrektywach tych wprowadzono stopniowe uwalnianie obrotu kapitałowego, zalecając do końca 2003 r. całkowite uwolnienie przepływu kapitału i płatności między państwami członkowskimi UE a krajami trzecimi. Stąd też wszystkie płatności w Unii będą wolne, i to bez innego państwa UE. Osoba prowadząca działalność gospodarczą na własny rachunek ma więc prawo utworzyć i utrzymywać więcej niż jedno centrum tej działalności na terenie Unii Europejskiej. Powyższy przepis przewiduje dla tych osób swobodę działań gospodarczych na terytorium całej Wspólnoty Europejskiej, co pozwala im na wybór miejsca ich działalności gospodarczej.

Po trzecie – wybory do Parlamentu Europejskiego odbędą się w czerwcu 2004 r. Liczba parlamentarzystów z poszczególnych państw członkowskich Unii ma między innymi wynosić: z Niemiec – 99 posłów: z Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch – po 72: z Hiszpanii i Polski – po 50: z Czech i Węgier – po 25 posłów. Kadencja parlamentu będzie trwać 5 lat. Mandat poselski w Parlamencie Europejskim nie stanowi przeszkody w jednoczesnym sprawowaniu mandatu w parlamencie krajowym. W skład parlamentu obecnej kadencji wchodzi 626 posłów, zaś w przyszłej – 762 posłów. W obecnym parlamencie co trzecia osoba jest kobietą. Posłowie zasiadają nie według klucza narodowego, lecz partyjnego, tj. przynależności do frakcji politycznych. W obecnym parlamencie jest 7 frakcji. Parlament Europejski jest największym parlamentem na świecie, zaś Unia Europejska największym ugrupowaniem integracyjnym, zajmując ponad 1 /3 powierzchni kontynentu europejskiego i blisko połowę ogółu jej mieszkańców. W ten sposób powstał silny europejski rynek, na który przypada ponad 20% światowego eksportu i blisko 20% światowego produktu krajowego brutto. W latach 1998-2000 łączny PKB Unii był ponad 16% większy niż w USA i blisko 2 razy większy niż w Japonii. Przyjmując to kryterium możemy określić Unię Europejską jako największą potęgą gospodarczą na świecie ostatniej dekady XX i pierwszej dekady XXI wieku.

Pod koniec XIX i na początku XX wieku w Europie zaczynają się pojawiać koncepcje stworzenia nowej dyscypliny prawa, pod nazwą „prawo gospodarcze”. Jako pierwszy propozycję taką – nie nazywając jej jeszcze wprost – przedstawił niemiecki prawnik E. Schroeder w pracy opublikowanej w 1895 r. w Lipsku. Koncepcja ta znalazła następnie szerokie rzesze zwolenników we Francji i Włoszech oraz w Hiszpanii i Niemczech. Podłożem powstania tej koncepcji była wzrastająca ingerencja państwa w stosunki regulowane przez prawo cywilne i kształtowane na podstawie dobrowolnego porozumienia stron. Narastające kryzysy ekonomiczne i konflikty klasowe powodowały zwiększającą się ingerencję państwa w sferę gospodarowania, zastrzeżoną dla działalności prywatnej, co w sferze prawodawstwa spowodowało powstanie nowej dyscypliny prawa.

Termin „publiczne prawo gospodarcze” ma wiele znaczeń. Najczęściej określa się nim jedną z dziedzin (gałęzi) prawa lub jedną z dyscyplin naukowych. Podział prawa na gałęzie doprowadził do wyodrębnienia podstawowych gałęzi prawa, takich jak m.in.: prawo konstytucyjne, cywilne, administracyjne, finansowe, pracy i karne. Publiczne prawo gospodarcze nie stanowi jednak podstawowej gałęzi prawa, przede wszystkim z uwagi na to, iż obejmuje swoim zakresem normy będące wynikiem zastosowania różnych metod regulacji, głównie zaś cywilnej i częściowo administracyjnej.

Ustawodawstwa współczesnych państw stoją na stanowisku, że właściwie ogłoszone akty normatywne są uznane za powszechnie znane. Jest to fikcja powszechnej znajomości prawa w państwie. Przyjęcie jednak założenia przeciwnego oznaczałoby możliwość uchylania się od odpowiedzialności prawnej, co mogłoby podważyć istotę prawa i zagrozić jego prawidłowemu obowiązywaniu.

Przepisy względnie obowiązujące są skuteczne jedynie wobec ściśle oznaczonej osoby lub grupy osób. Ten, komu przysługuje dane prawo, może zobowiązanie się państwa do przestrzegania równości i sprawiedliwości społecznej.

Wzorów kompleksowego spojrzenia na powinności państwa w zakresie gospodarki dostarcza ustawodawstwo i doktryna niektórych państw UE (m.in. Francji, Hiszpanii i Włoch). (Zob. w szczególności C. Kosikowski: Polskie publiczne prawo gospodarcze, Wyd. Prawnicze PWN Warszawa 2000). Stanowisko to podzielają inni autorzy polscy, np. J. Kufel, W. Siuda: Prawo gospodarcze dla ekonomistów, Poznań 1999, a także Cz. Żuławska: Zarys prawa gospodarczego dla ekonomistów. Kraków 1999. Nie widzą oni obecnie potrzeby i podstaw ustawowego uzasadnienia do wyodrębnienia tego prawa jako samodzielnej gałęzi. Podobne stanowisko reprezentuje także autor niniejszego opracowania.