Sądy w odniesieniu do funkcjonowania administracji publicznej i w samym jej funkcjonowaniu w sposób wyraźny spełniają rolę kontrolną nad prawomocnością wydawanych decyzji. Inna jest wprawdzie rola sądu powszechnego, który może sprawować kontrolę decyzji administracyjnych w przypadkach wyraźnie określonych w przepisach prawa, a inna sądu administracyjnego. Zgodnie z ustawą z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (DzU nr 153, poz. 1269), sprawują one wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Sądy administracyjne stosownie do ustawy z 30 sierpnia 2002 r. -Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU nr 153, poz. 1270) orzekają w sprawach skarg na:
– decyzje administracyjne,
– postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym,
– postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym,
– inne czynności administracyjne dotyczące przyznania, stwierdzenia lub uznania uprawnienia lub obowiązku,
– akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego oraz terenowych organów administracji rządowej,
– akty organów jednostek samorządu terytorialnego podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej,
– akty nadzoru nad działalnościąjednostek samorządu terytorialnego.
Sąd administracyjny bada i orzeka o legalności zaskarżonej decyzji
Sąd administracyjny bada i orzeka o legalności zaskarżonej decyzji. Dochodzi do tego w przypadku wniesienia skargi na decyzję administracyjną. W razie stwierdzenia niezgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego, sąd administracyjny uchyla go, stwierdza jego nieważność lub niezgodność z prawem. Sąd administracyjny, jako powołany do rozpatiywania wyłącznie zgodności decyzji z prawem, może:
– oddalić skargę, gdy nie zachodzi niezgodność zaskarżonego aktu admini-stracyjnego z prawem,
– uwzględnić skargę, obalając akt i jego skutki prawne,
– odrzucić skargę, jeżeli braki formalne skargi nie pozwalają uruchomić procedury sadowej.